Nadmiar technologii w szkołach – nauczyciele i rodzice wzywają do powrotu papierowych materiałów edukacyjnych

Badania przeprowadzone w Europie - w tym w Polsce - na zlecenie firmy Epson przez agencję badawczą FocalData pokazują, że 71% nauczycieli i 63% rodziców chce, żeby w klasach częściej wykorzystywano materiały drukowane, takie jak podręczniki i karty pracy. Te wnioski pojawiają się po latach intensywnych inwestycji sektora edukacji w technologie szkolne, czego przykładem może być wyposażanie uczniów z zachodniej Europy w laptopy.[1] Obecnie nauczyciele wyrażają zaniepokojenie (40%), że mogą one – podobnie jak tablety - mieć szkodliwy wpływ na proces nauczania. Równocześnie zdecydowana większość zarówno nauczycieli, jak i rodziców (86%) dostrzega pozytywne skutki stosowania w szkole tradycyjnych, drukowanych podręczników i ćwiczeń.

Badania statystyczne potwierdzają, że dzieci uczą się lepiej z materiałów papierowych niż z ekranów.[2] Na te informacje reagują już niektóre europejskie rządy. W lutym 2024 r. Lotta Edholm, szwedzka minister edukacji, stwierdziła: „Środowiska analogowe, wykorzystujące namacalne narzędzia, stwarzają najlepsze warunki do rozwijania podstawowych umiejętności czytania i pisania.” Edholm zapowiedziała roczne inwestycje w podręczniki o wartości 44 mln euro.[3]

W kontekście wpływu laptopów i tabletów na prowadzenie lekcji, aż 86% nauczycieli wskazuje na co najmniej jeden problem. Prawie dwie piąte z nich (39%) zaobserwowało spadek umiejętności czytania, 27% zauważyło pogorszenie w zapamiętywaniu wiedzy, 25% pedagogów odnotowało spadek zaangażowania, a 16% dostrzega zależność między uczeniem się z ekranów a spadkiem wyników.

Prawie dwie trzecie (63%) nauczycieli uważa, że tradycyjne papierowe podręczniki i ćwiczenia poprawiają zdolności czytania, podczas gdy 47% z nich i 42% rodziców uważa, że sprzyjają one lepszemu przyswajaniu wiedzy. Ponadto 44% prowadzących zajęcia i 46% rodziców twierdzi, że materiały takie są lepszą odpowiedzią i wsparciem zróżnicowanych stylów uczenia się przez dzieci.

40% kadry jest zgodna co do tego, że ustawodawcy powinni rozważyć, czy wprowadzanie laptopów i tabletów jest zawsze korzystne, a połowa ankietowanych (50%) obawia się, że decydenci nie mają wystarczającego kontaktu ze środowiskiem szkolnym, by formułować dla niego najlepsze rekomendacje. Opinie nauczycieli wskazują, że zamówienia publiczne w sektorze edukacji powinny uwzględniać potrzeby szkół i uczniów.

Rodzice zwracają również uwagę na problem związany z nadmiernym czasem spędzanym przed ekranem, co często jest źródłem konfliktów z dziećmi. [4], a 58% opiekunów wyraża opinię, że laptopy w szkołach utrudniają im kontrolowanie czasu ekranowego w domu, zwłaszcza gdy zadania domowe wymagają pracy online.

Zastanawiając się nad rozwiązaniem tego problemu, ponad połowa rodziców (52%) i nauczycieli (57%) domaga większej równowagi w korzystaniu z technologii w szkole, tak aby była pomocna w nauczaniu. Wymaga to hybrydowego podejścia do uczenia się, w którym zarówno zasoby cyfrowe, jak i papierowe są wykorzystywane razem.

Poszukując rozwiązania, ponad połowa rodziców (52%) i nauczycieli (57%) popiera ideę większej równowagi w korzystaniu z technologii w szkole. Jej optymalną realizacją powinno być łączenie obu środowisk z korzyścią dla wszystkich zaangażowanych

„Nasze badania dowodzą, że rodzice i nauczyciele chcą większego wykorzystania papieru w salach lekcyjnych — choć taka opinia ze strony producenta drukarek może wydawać się podejrzana, wyniki badań mówią same za siebie”, mówi Karl Angove, wiceprezes Epson Europe i dyrektor zarządzający Epson Iberia. „Większość badanych przyznaje, że papierowe materiały edukacyjne, takie jak podręczniki i karty pracy, wzmacniają umiejętność czytania. Technologia ma swoje miejsce w szkole, ale powinna być odpowiednio zarządzana, by wspierać, a nie rozpraszać uczniów.

Twórcy polityki edukacyjnej powinni uwzględnić opinie i wyniki badań, które wskazują, że dzieci lepiej przyswajają wiedzę z materiałów papierowych niż z ekranów. Równocześnie jest to cenna wiedza dla producentów technologii, którzy wyciągając z niej wnioski, powinni zapewnić szkołom narzędzia, które najlepiej wspierają procesy nauczania”.

O badaniu